Maria Kapteijns

grafiek – beeldende kunstĀ 

Hieronymus Bosch

Het Jeroen Bosch Kwartet werd geproduceerd voor een tentoonstelling van souvenirs in Den Bosch.

Inleiding
Kwartet is een typisch Nederlands spel waarbij spelers de kaarten moeten herschikken om series van vier gerelateerde afbeeldingen te krijgen. In mijn ontwerp wordt het gebruikt als een methode om tekens te organiseren; vergelijkbare objecten of gedragingen in een schilderij van Bosch (Hel, uit het drieluik Tuin der Lusten), op dezelfde manier waarop je een vreemde taal zou proberen te begrijpen zonder enige aanwijzingen. Welke elementen komen herhaaldelijk voor? Hoe wordt betekenis geproduceerd?

Hel, het derde paneel van Bosch's schilderij De Tuin der Lusten, toont hoe mensen worden gestraft voor begane misdaden, bij voorkeur met voorwerpen die verwijzen naar hun zonden. Het werk is beladen met middeleeuwse symboliek die voor ons niet meer begrijpelijk is en zelfs vroegere schrijvers hadden moeite met het begrijpen ervan.

Men kan allerlei soorten "hoofddeksels", schaatsers, vogelachtige figuren, spellen enzovoort herkennen. Waarschijnlijk zijn dit allemaal betekenisvolle elementen. Een van de hoofddeksels heeft bijvoorbeeld twee punten, wat een teken zou kunnen zijn voor prostitutie; de lepelaar (een van de vogels) verwijst naar vraatzucht. Zelfs muziekinstrumenten (als symbool voor overdaad?) worden folterinstrumenten.